Komora Saurau należy do jednych z najbardziej okazałych historycznych wyrobisk wielickiej kopalni. W latach 2014 - 2018 wykonano w niej wiele prac zabezpieczających.
Komora Saurau znajduje się na III poziomie kopalni w ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich. To jedno z największych wyrobisk kopalni prezentowane turystom od 1877 roku. Duży zakres robót został przeprowadzony w latach 80. ubiegłego wieku, kiedy to wprowadzono w kopalni zabezpieczenie kotwami poliestrowymi, ale rozległa przestrzeń komory cały czas była pod dużym naciskiem górotworu i po 30 latach komora musiała przejść kolejne kompleksowe górnicze zabezpieczenie.
Kotwy i drewno
Z początkiem obecnej dekady w komorze Saurau przeprowadzono pomiary i obserwacje stanu technicznego. Po analizie tych danych (z uwagi na pojawiające się oznaki lokalnych osłabień stropu i ociosów wyrobiska) Kopalnia Soli „Wieliczka” S.A. nadzorująca prace we wszystkich podziemnych komorach (po uzgodnieniach z Muzeum Żup Krakowskich),podjęła decyzję o zaprojektowaniu i wykonaniu kompleksowych robót zabezpieczających. Prowadzone prace objęły kotwienie tj. zabezpieczenie tą metodą stropu w części południowej, ociosu południowego, a także filara solnego.
Filar poddano także upodatnieniu (odprężeniu poprzez zabudowę w nim kasztu drewnianego), wzmocniono także ociosy przyległego do filara szybika (z animacją zjazdu górników na linie),dwie wiązki stojaków w centrum komory i wymieniono zniekształconą przez górotwór tzw. obudowę koszykową, składającą się z kilku piętrowej konstrukcji drewnianej. Renowacji poddano również drewniane schody.
Wyeksponowano walory
Prowadzone prace odsłoniły kolejne uszkodzenia calizny solnej m.in. wypiętrzenie spągu w sąsiedztwie poprzeczni Rarańcza i spękania ociosów w dolnej części komory – konieczne było uzupełnienie projektu m.in. o wypełnienie szczelin iniektem cementowym, przebudowę podłogi w poprzeczni Rarańcza, na poziomie II niższym wyrównano także kaszt pomiędzy komorą kieratową a wspomnianą poprzecznią, a także poszerzono o metr pomost widokowy. To ostatnie działanie pozwoliło także na większe wyeksponowanie walorów widokowych komory, nad którym zrekonstruowane zostanie dawne urządzenie wyciągowe.
Różne formy zabezpieczeń
Saurau jest przykładem zastosowania niemal wszystkich używanych w wielickiej kopalni metod zabezpieczania wyrobisk, w tym m.in.: kotew szkłoepoksydowych, stropnic drewnianych, kasztów drewnianych, wiązek drewnianych stojaków, obudów koszykowych czy betonowego filara (obecnie upodatnionego). Większość z tych rozwiązań sprawdziła się i wykazała dużą trwałością. Prace prowadzono pod nadzorem konserwatorskim. Finansowo realizację zabezpieczania wsparł Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (67% wartości zadania). Ostatnim etapem będzie aranżacja komory realizowana przez Muzeum Żup Krakowskich.
Franciszek von Saurau
Komora powstawała od lat 20. XIX wieku. Sól zieloną bryłową eksploatowano z niej przez50 lat: wykonując wręby kilofami, a następnie odrywając bloki solne od calizny żelaznymi klinami. Od ociosów odspajano tzw. kłapcie, a od spągu – ławy. Z nich formowano kilofami tzw. bałwany solne, czyli bryły w kształcie walca o zróżnicowanej wadze. W komorze zachowały się wyraźne ślady robót prowadzonych przy użyciu powyższych metod. To jedno z ostatnich wyrobisk, w których sól pozyskiwano wyłącznie siłą rąk ludzkich, bez użycia mechanicznych urządzeń. Nazwa komory związana jest z Franciszkiem von Saurau, który był premierem i ministrem spraw wewnętrznych Austrii w latach 1823-1832.
Wielokrotnie zabezpieczana
W swej blisko dwustuletniej historii wyrobisko kilkukrotnie wymagało zabezpieczania. Pierwszy raz wyłączono je ze zwiedzania jeszcze przed wojną – w 1930 roku, a prace trwały do lat 60., by po kilkunastu latach udostępnienia w drugiej połowie lat 70. poddać ją kolejnym zabiegom zabezpieczającym. Z początkiem lat 80. zastosowano w tej komorze (i innych miejscach w kopalni) zabezpieczanie długimi kotwami. Kotwy w postaci wiązek kilku prętów poliestrowych wklejano w górotworze przy zastosowaniu klejów żywicznych. Z dużą starannością maskowano miejsca ich montażu.
Dla wzmocnienia stropu centralnej części komory, na caliźnie solnej uzupełniono betonem filar podpierający strop, a jego ściany obudowano murem z kostki solnej. Z lat 80. Pochodziły też dwie wiązki stojaków drewnianych, których zadaniem było dodatkowe wzmocnienie stropu, obudowa typu podporowo-koszykowego oraz kaszt pełny w szybiku. Ponowne udostępnienie komory dla zwiedzających miało miejsce w listopadzie 1989 r.
